Co osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych? Poradnik 2024

Co osłabia tabletki antykoncepcyjne?

Istnieją różne czynniki osłabiające skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Do najczęstszych z nich należą:

• niektóre leki - głównie preparaty przyspieszające metabolizm hormonów lub zwiększające tempo ich wydalania;

• zioła i suplementy diety - mogą wpływać na antykoncepcję podobnie jak niektóre leki;

• nieregularność stosowania leków - zarówno całkowite pominięcie lub zbyt późne przyjęcie tabletki antykoncepcyjnej może w istotny sposób wpływać na ryzyko zajścia w nieplanowaną ciążę. Regularność stosowania antykoncepcji hormonalnej jest bardzo ważna i powinna być mocno pilnowana, szczególnie w przypadku tabletek jednoskładnikowych;

• nadwaga i otyłość pacjentki - badania kliniczne sugerują, że ochrona antykoncepcyjna klasycznymi dawkami leków hormonalnych może być obniżona u kobiet z nadmierną masą ciała. Dla pacjentek otyłych rekomendowane są leki z większą dawką hormonów. 

Co osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych? Lista

Substancje osłabiające działanie tabletek antykoncepcyjnych to m.in.:

• dziurawiec,

• senes,

• babka płesznik,

• pluskwica groniasta,

• ryfampicyna,

• bisokodyl, metoklopramid,

• prymidon, fenytoina, barbiturany, karbamazepina, okskarbamazepin,

• rytonawir, newirapina, efawirenz,

• gryzeofulwina, ketokonazol,

• paracetamol.

Jakie zioła i suplementy diety osłabiają skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Suplementy diety i zioła to bardzo obszerna grupa preparatów mogących negatywnie oddziaływać na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Należą do nich m.in.:

• dziurawiec - zawiera on hiperycynę, która przyspiesza metabolizm wątrobowy i powoduje szybszy rozkład hormonów zawartych w tabletkach antykoncepcyjnych;

• senes - wywiera działanie przeczyszczające i może przyspieszać eliminację leków oraz pogarszać ich przyswajanie;

• babka płesznik - zawiera bardzo dużo błonnika i przyspiesza perystaltykę jelit. Może to powodować szybszą eliminację leków antykoncepcyjnych i gorsze ich przyswajanie;

• pluskwica groniasta - zawiera substancje estrogenne potencjalnie zaburzające gospodarkę hormonalną, co może negatywnie wpływać na skuteczność tabletek antykoncepcyjnych.

Wykaz leków osłabiających działanie tabletek antykoncepcyjnych

Najistotniejszą grupą produktów obniżających skuteczność antykoncepcji hormonalnej są leki, szczególnie te metabolizowane w wątrobie przy udziale enzymów cytochromu P450.

Najczęściej stosowane leki obniżające skuteczność tabletek antykoncepcyjnych to m.in.:

• antybiotyki - jedynym antybiotykiem obniżającym stężenie estrogenów w organizmie i zatem znacznie redukującym skuteczność tabletek antykoncepcyjnych jest ryfampicyna. Pozostałe antybiotyki jednakże mogą również przyczynić się do obniżenia skuteczność tabletek antykoncepcyjnych, ale dzieje się to w trochę innym mechanizmie. Zabijając bakterie, antybiotyki zaburzają równowagę mikroflory w jelitach, która jest niezbędna do prawidłowego wchłaniania hormonów z tabletek i zatem - powodują ich gorsze przyswajanie;

• leki przeczyszczające - zażycie leków przeczyszczających, np. metoklopramidu czy bisakodylu, w krótkim odstępie czasu od połknięcia doustnej antykoncepcji hormonalnej może spowodować zbyt szybką eliminację tabletki i skutkować nieprzyswojeniem się całej dawki hormonów w niej zawartych;

• leki przeciwpadaczkowe - prymidon, fenytoina, barbiturany, karbamazepina, okskarbamazepin;

• leki przeciwgruźlicze - ryfampicyna;

• leki na HIV i WZW - inhibitory proteazy i nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (rytonawir, newirapina, efawirenz);

• leki przeciwgrzybicze - gryzeofulwina, ketokonazol;

• paracetamol - szczególnie w przypadku przedawkowania lub przekroczenia dawki 3 g na dobę.

Jak sprawdzić, czy dany lek obniża skuteczność antykoncepcji hormonalnej?

W przypadku braku pewności, co do istnienia możliwych interakcji przyjmowanych leków z antykoncepcją hormonalną warto zajrzeć do ulotki dołączonej do opakowania leku lub znaleźć jego charakterystykę produktu leczniczego. Można tam w szybki i prosty sposób znaleźć sprawdzone informacje o ewentualnych interakcjach albo skontaktować się z lekarzem.

Jakie produkty spożywcze mogą osłabiać działanie antykoncepcji hormonalnej?

Produkty na, które należy szczególnie uważać ze względu na ich wysoką zawartość witaminy C to:

• czarna porzeczka (41 mg/100g)

• natka pietruszki (170 mg/100g)

• czerwona papryka (127 mg/100g)

• brukselka (85 mg/100g)

• brokuły (89,2 mg/100g)

• truskawki (59 mg/100g)

• kiwi (93 mg/100g)

• pomarańcze (53 mg/100g)

Antybiotyk a antykoncepcja - jak długo antybiotyk osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Antybiotyki to grupa leków, która może wchodzić w interakcje z tabletkami antykoncepcyjnymi - ich działanie bakteriobójcze wpływa nie tylko na zakażone miejsce, ale również na mikroflorę jelit, co może prowadzić do trudności z odpowiednim wchłanianiem się tabletek antykoncepcyjnych.

Wiele pacjentek zadaje sobie pytanie ile czasu trwa negatywny wpływ antybiotyku na antykoncepcję. Okazuje się, że działanie antybiotyków osłabiające ochronę antykoncepcyjną tabletek hormonalnych nie kończy się wraz z zaprzestaniem stosowania antybiotykoterapii. Po zakończeniu stosowania preparatów bakteriobójczych organizm potrzebuje czasu, aby zregenerować florę bakteryjną jelit niezbędną do prawidłowego przyswajania hormonów.

Z tego powodu należy założyć, że ochrona doustnej antykoncepcji hormonalnej jest zaburzona nawet do 7 dni po odstawieniu antybiotyku i zaleca się w tym czasie stosować dodatkową metodę antykoncepcji np. prezerwatywę. 

Jak działają tabletki antykoncepcyjne?

Działanie tabletek antykoncepcyjnych opiera się na podnoszeniu poziomu hormonów, które zwiększają gęstość śluzu szyjkowego, zmniejszają jego przepuszczalność dla plemników oraz hamują owulację, a także stopują selekcję i wzrost pęcherzyka dominującego.

Zobacz także: Antykoncepcja hormonalna - skutki uboczne. Czy antykoncepcja hormonalna jest szkodliwa?

Tabletki antykoncepcyjne - rodzaje

W zależności od składu, tabletki antykoncepcyjne dzielą się na jednoskładnikowe oraz dwuskładnikowe.

Tabletki antykoncepcyjne - rodzaje:

• tabletki dwuskładnikowe - ich działanie oparte jest na dwóch substancjach aktywnych: progestagenie oraz estrogenie. Progestagen blokuje owulację, zwiększa gęstość śluzu oraz zmniejsza jego przepuszczalność dla plemników. Estrogen zmniejsza wydzielanie FSH, przez co hamuje selekcję i wzrost pęcherzyka dominującego;

• tabletki jednoskładnikowe - w przeciwieństwie do preparatów dwuskładnikowych zawierają jedynie gestageny;

Bibliografia