Hydroksyzyna - E-recepta na NFZ z konsultacją - jak działa? Czy jest bezpieczna?

Jak działa hydroksyzyna?

Hydroksyzyna jest lekiem uspokajającym i przeciwlękowym. Podejrzewa się, że jej działanie jest związane z zahamowaniem aktywności ośrodków w warstwie podkorowej ośrodkowego układu nerwowego.

Hydroksyzyna nie hamuje czynności kory mózgowej. Zmniejsza stan napięcia wewnętrznego, niepokój, napięcie lękowe i napięcie mięśniowe.

Wykazuje właściwości przeciwhistaminowe, cholinolityczne, przeciwbólowe i przeciwwymiotne. W dawkach terapeutycznych nie zwiększa wydzielania kwasowości kwasu żołądkowego i w większości przypadków wykazuje łagodne działanie przeciwwydzielnicze.

Kiedy stosować hydroksyzynę?

Hydroksyzynę stosuje się w:

• objawowym leczeniu lęku uogólnionego oraz przewlekłego lęku;

• pomocniczo w premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi;

• skórnych odczynach alergicznych z towarzyszącym świądem - ze względu na silne działanie przeciwhistaminowe.

Hydroksyzyna idealnie nadaje się do zastosowania u małych dzieci z objawami niepokoju pobudzenia psychoruchowego na skutek uporczywego świądu.

Jakie leki zawierają hydroksyzynę? Ile kosztują?

Hydroksyzynę można kupić w aptece wyłącznie za okazaniem recepty. Jest dostępna w postaci tabletek powlekanych i syropu.

Hydroksyzyna jest substancją czynną leków takich jak: Atarax (ok. 12-16 zł), Hydroxyzine Orion (ok. 8-10 zł), Hydroxyzinum Adamed (ok. 8-9 zł), Hydroxyzinum Espefa (ok. 15-18 zł), Hydroxyzinum Hasco (ok. 8-9 zł), Hydroxyzinum Polfarmex (ok. 9-26 zł), Hydroxyzinum Teva (ok. 20-37 zł), Hydroxyzinum VP (ok. 11-20 zł).

Dawkowanie hydroksyzyny

Zalecana dawka hydroksyzyny różni się w zależności od wskazania. Co ważne powinna być ona jak najmniejsza i jak najkrócej stosowana.

Objawowe leczenie świądu

Dorośli i dzieci od 12 roku życia powinni zacząć od dawki 25 mg. W razie konieczności dawkowanie leku można zwiększyć do 50 mg. Dla dzieci między 5 a 12 rokiem życia początkowa dawka wynosi 10 mg i można ją zwiększyć do 25 mg.

Hydroksyzyna powinna być przyjmowana wieczorem.

Objawowe leczenie lęku

Hydroksyzyna jest wskazana do objawowego leczenia lęku u dorosłych. Dawkowanie wynosi od 10 do 50 mg i powinno być podzielone na 2 lub 3 dawki w ciągu dnia.

Kiedy konieczne jest dostosowanie dawki hydroksyzyny?

Część pacjentów wymaga zastosowania innych dawek niż standardowe. Dotyczy to:

• osób w podeszłym wieku - osoby starsze powinny rozpoczynać terapię od połowy zalecanej zazwyczaj dawki,

• osób z zaburzeniami czynności nerek,

• osób z zaburzeniami czynności wątroby.

Po jakim czasie i jak długo działa hydroksyzyna?

Hydroksyzyna jest lekiem, który bardzo dobrze się wchłania, więc na efekt jej działania nie trzeba długo czekać. Sedacja, uspokojenie jest zauważalne już po 30-45 minutach od zażycia leku, a właściwości przeciwhistaminowe po 1 godzinie.

Czas działania hydroksyzyny jest zależny od wielu czynników, między innymi od dawki leku, indywidualnej reakcji pacjenta czy od innych leków wpływających na jej metabolizm. Zazwyczaj jednak wynosi od 6 do 8 godzin. Może być krótszy - u dzieci, lub dłuższy - u osób w podeszłym wieku i pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby.

Czy hydroksyzyna jest bezpieczna?

Hydroksyzyna jest powszechnie stosowanym lekiem wykorzystywanym w leczeniu lęku i świądu. Uważana jest za bezpieczną substancję, która nie uzależnia.

Jak każdy lek może powodować pewne skutki uboczne, jednak są one stosunkowo mało groźne i o niskim nasileniu.

Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny

Przed rozpoczęciem terapii hydroksyzyną konieczne jest upewnienie się o braku przeciwwskazań do jej przyjmowania. Wśród przeciwwskazań wymienia się zaburzenia rytmu serca, drgawki, udar mózgu, niewydolność nerek, niewydolność wątroby.

Dodatkowo z uwagi na cholinolityczne działanie hydroksyzyny należy unikać jej u osób z jaskrą, utrudnionym odpływem moczu z pęcherza, osłabioną perystaltyką przewodu pokarmowego, otępieniem lub myasthenia gravis. Również z powodu działania cholinolitycznego hydroksyzyny niezalecane jest równoczesne stosowanie innych leków o takich właściwościach lub leków działających depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.

Szczególna ostrożność jest zalecana u pacjentów chorujących na astmę oskrzelową, a u osób w podeszłym wieku konieczne jest dostosowanie dawki.

Zaburzenia rytmu serca

Terapia hydroksyzyną wiąże się z pojawieniem się wydłużeniem odstępu QT w badaniu elektrokardiograficznym - EKG. Możliwe są też zaburzenia rytmu serca typu torsade de pointes. Co ważne, nieprawidłowości te najczęściej rozwijały się wśród osób z obecnymi czynnikami ryzyka, takimi jak znaczące zaburzenia elektrolitowe czy jednoczesne leczenie innymi produktami.

W związku z tym hydroksyzyny nie mogą przyjmować pacjenci z nabytym lub wrodzonym wydłużeniem odstępu QT, ze stwierdzoną chorobą układu krążenia, zaburzeniami elektrolitowymi (obniżone stężenie potasu, magnezu), nagłą śmiercią sercową w rodzinie lub znaczącą bradykardią (wolną akcją serca).

Gdy pacjent zaobserwuje u siebie objawy wskazujące na nieprawidłowy rytm serca, konieczne jest przerwanie leczenia.

Drgawki

Ostrożność muszą zachować osoby z obniżonym progiem drgawkowym.

Dotyczy to szczególnie małych dzieci, które są znacznie bardziej podatne na działania niepożądane ze strony ośrodkowego układu nerwowego.

Udar mózgu

U pacjentów z rozwiniętym otępieniem, którzy stosują niektóre atypowe neuroleptyki, ryzyko wystąpienia zdarzeń naczyniowo-mózgowych jest wyższe. Mechanizm tego zjawiska nie został poznany.

Z tego względu osoby z czynnikami ryzyka udaru mózgu powinny być ostrożne podczas przyjmowania hydroksyzyny.

Niewydolność nerek, niewydolność wątroby

U osób ze stwierdzoną niewydolnością nerek lub niewydolnością wątroby dawka dobowa musi zostać dostosowana. Dodatkowo w przypadku zaburzeń czynności wątroby konieczne jest regularne monitorowanie funkcji tego narządu.

Działania niepożądane hydroksyzyny

Hydroksyzyna jest lekiem uspokajającym i przeciwlękowym. Podejrzewa się, że jej działanie jest związane z zahamowaniem aktywności ośrodków w warstwie podkorowej ośrodkowego układu nerwowego.

Hydroksyzyna nie hamuje czynności kory mózgowej. Zmniejsza stan napięcia wewnętrznego, niepokój, napięcie lękowe i napięcie mięśniowe.

Wykazuje właściwości przeciwhistaminowe, cholinolityczne, przeciwbólowe i przeciwwymiotne. W dawkach terapeutycznych nie zwiększa wydzielania kwasowości kwasu żołądkowego i w większości przypadków wykazuje łagodne działanie przeciwwydzielnicze.

Jak objawia się przedawkowanie hydroksyzyny?

Maksymalna dawka dobowa hydroksyzyny wynosi 100 mg. Przekroczenie jej w znacznym stopniu wiąże się z objawami wynikającymi z nadmiernego działania przeciwcholinergicznego, depresji lub paradoksalnego pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego.

Najczęściej pojawiają się:

• nudności,

• wymioty,

• tachykardia,

• gorączka,

• senność,

• zaburzenia odruchu źrenicznego,

• drżenie,

• splątanie lub omamy.

Później obniża się poziom świadomości, dochodzi do depresji oddechowej, drgawek, obniża się ciśnienie tętnicze, rozwijają się zaburzenia rytmu serca, śpiączka i zapaść krążeniowo-oddechowa.

Postępowanie w trakcie przedawkowania hydroksyzyny

Nie istnieje antidotum na hydroksyzynę. Gdy dojdzie do przedawkowania, walczy się przede wszystkim z objawami. Konieczna jest częsta kontrola czynności życiowych.

Niedociśnienie tętnicze zazwyczaj wymaga zastosowania płynoterapii i podania noradrenaliny lub metaraminolu (środków obkurczających naczynia krwionośne).

Interakcje hydroksyzyny

Stosowanie hydroksyzyny może wywołać zaburzenia rytmu serca. Z tego względu nie powinno się jej przyjmować jednocześnie z lekami powodującymi wydłużenie odstępu QT lub zaburzenia rytmu typu torsade de pointes. Do tych leków należą:

• leki przeciwarytmiczne klasy IA (np. chinidyna, dyzopiramid),

• leki przeciwarytmiczne klasy III (np. amiodaron, sotalol),

• niektóre leki przeciwhistaminowe,

• niektóre leki przeciwpsychotyczne (np. haloperydol),

• niektóre leki przeciwdepresyjne (np. citalopram, escitalopram),

• niektóre leki przeciwmalaryczne (np. meflochina),

• niektóre antybiotyki (np. erytromycyna, lewofloksacyna, oksyfloksacyna),

• niektóre leki przeciwgrzybicze (np. pentamidyna),

• niektóre leki stosowane w chorobach układu pokarmowego (np. prukalopryd),

• niektóre leki przeciwnowotworowe (np. toremifen, wandetanib),

• metadon.

Dodatkowo nie powinno się łączyć hydroksyzyny z lekami powodującymi zaburzenia elektrolitowe, takimi jak moczopędne leki tiazydowe. Takie postępowanie zwiększa ryzyko opornych na leczenie zaburzeń rytmu serca.

Pod wpływem hydroksyzyny nasila się efekt:

• leków o działaniu depresyjnym na ośrodkowy układ nerwowy - opioidowych i nieopioidowych leków przeciwbólowych, barbituranów, leków uspokajających i nasennych;

• cholinolityków;

• leków przeciwzakrzepowych z grupy kumaryny;

• petydyny;

• leków przeciwhistaminowych o działaniu antycholinergicznym;

• leków przeciwdepresyjnych;

• neuroleptyków.

Jednoczesne przyjmowanie hydroksyzyny i trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych zwiększa ich toksyczność na serce, co może powodować uszkodzenie mięśnia sercowego i w późniejszym czasie kardiomiopatię.

Działanie przeciwdrgawkowe fenytoiny jest zmniejszone pod wpływem hydroksyzyny.

Hydroksyzyna pełni rolę antagonistyczną, czyli przeciwstawną, w stosunku do betahistyny i inhibitorów cholinoesterazy. Zmniejsza zwiększający ciśnienie tętnicze efekt adrenaliny i innych leków adrenergicznych.

Cymetydyna zwiększa stężenie hydroksyzyny w surowicy oraz zmniejsza stężenie jej metabolitu, cetyryzyny.

Leki hamujące enzymy wątrobowe mogą zwiększać stężenie hydroksyzyny we krwi.

Hydroksyzyna może zaburzać wyniki testów alergicznych oraz testu prowokacji oskrzelowej z metacholiną, więc nie należy jej przyjmować przez minimum 5 dni poprzedzających takie badania. Oprócz tego może powodować fałszywie zawyżone wyniki oznaczeń stężenia 17-hydroksysteroidów w moczu.

Ciąża i karmienie piersią

Nie można przyjmować hydroksyzyny w ciąży ani w trakcie karmienia piersią. Jeśli terapia hydroksyzyną w czasie laktacji okaże się konieczna, karmienie piersią należy przerwać.

Hydroksyzyna przenika przez barierę łożyskową i osiąga w organizmie płodu stężenie większe niż we krwi matki. U noworodków narażonych na tę substancję czynną, w późnym okresie ciąży lub podczas porodu, obserwowano:

• hipotonię,

• zaburzenia ruchowe (w tym zaburzenia pozapiramidowe, ruchy kloniczne),

• depresję ośrodkowego układu nerwowego,

• niedotlenienie,

• zatrzymanie moczu.

Czy można spożywać alkohol w trakcie terapii hydroksyzyną?

W przypadku jednoczesnego stosowania alkoholu i hydroksyzyny działanie leku się nasila. Z tego względu należy unikać spożywania alkoholu w trakcie leczenia.

Bibliografia