Opublikowano 12.07.2024
Autor Redakcja MEDUNIT
Wiele osób obawia się skutków ubocznych antykoncepcji hormonalnej - w szczególności jej powikłań zakrzepowo-zatorowych, które stanowią poważne zagrożenie dla życia i zdrowia pacjentek.
Do najbezpieczniejszych metod antykoncepcji hormonalnej zalicza się tabletki jednoskładnikowe (oparte wyłącznie na progestagenach) oraz pigułki zawierające hormony w niskiej dawce. Skonsultuj się z ginekologiem, aby dobrać odpowiednią metodę zapobiegania ciąży, dostosowaną do Twoich preferencji i stanu zdrowia.
Większość kobiet kojarzy antykoncepcję hormonalną głównie z tabletkami antykoncepcyjnymi, jednakże na rynku istnieje wiele różnorodnych metod antykoncepcji hormonalnej i tabletki są tylko jedną z wielu opcji.
Najczęściej używane metody antykoncepcji hormonalnej to:
tabletki dwuskładnikowe,
tabletki jednoskładnikowe,
implant antykoncepcyjny,
zastrzyki antykoncepcyjne,
plastry antykoncepcyjne,
krążki antykoncepcyjne,
wkładki wewnątrzmaciczne.
Do hormonalnych metod antykoncepcyjnych należy również antykoncepcja awaryjna, nazywana także tabletką "dzień po". Jest ona przeznaczona wyłącznie do stosowania doraźnego i nie powinna stanowić codziennego sposobu zapobiegania ciąży.
Zobacz także: Najtańsza antykoncepcja - tabletki, prezerwatywa, plastry i inne - porównanie cen
Antykoncepcja hormonalna jest jedną z najbardziej skutecznych metod antykoncepcji. Dostępna jest wyłącznie na receptę.
Indeks Pearla dla każdej z metod hormonalnych wynosi poniżej 1, co oznacza, że statystycznie mniej niż jedna kobieta na 100 zachodzi w nieplanowaną ciążę w trakcie rocznego stosowania antykoncepcji hormonalnej.
Skuteczność tą można szczególnie dobrze zobrazować zestawiając wartości indeksu Pearla dla antykoncepcji hormonalnej ze wskaźnikami pozostałych metod antykoncepcji:
naturalne metody antykoncepcji: 15-24,
metody chemiczne: 18-28,
prezerwatywy: 2-13.
Znacznie wyższe wartości wskaźnika Pearla oznaczają gorszą skuteczność alternatywnych metod i podkreślają przewagę w skuteczności metod hormonalnych.
Zobacz także: Recepta online bez konsultacji stacjonarnej - jak uzyskać?
Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej to główny czynnik odstraszający pacjentki przed wyborem tej metody zapobiegania niechcianej ciąży.
Niestety, działania niepożądane antykoncepcji hormonalnej potrafią być rzeczywiście bardzo groźne i warto być ich świadomym. Głównym niebezpieczeństwem okazują się być estrogeny, które odpowiadają za zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych, czyli między innymi zawału serca, udaru mózgu oraz zatorowości płucnej.
Na ten skutek uboczny powinny być wyczulone szczególnie kobiety powyżej 40. roku życia, obciążone wysokim poziomem cholesterolu, nadciśnieniem tętniczym, paleniem papierosów oraz pacjentki posiadające przypadki zakrzepicy wśród członków rodziny.
Do innych, często występujących skutków ubocznych antykoncepcji hormonalnej należą tkliwość piersi, bóle i zawroty głowy, zaburzenia nastroju, stany depresyjne, nudności, wymioty, spadek libido oraz nieregularne krwawienia.
Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych może wiązać się z minimalnie zwiększonym ryzykiem pewnych nowotworów, takich jak rak piersi, szyjki macicy oraz wątroby. Z kolei korzyścią ze stosowania antykoncepcji hormonalnej jest działanie protekcyjne, polegające na zmniejszeniu ryzyka raka jajnika, endometrium oraz jelita grubego.
Ze względu na fakt, że za najgroźniejsze powikłania antykoncepcji hormonalnej (powikłania zakrzepowo-zatorowe) odpowiadają estrogeny, najbezpieczniejszą opcją dla kobiet martwiących się o swoje bezpieczeństwo oraz dla pacjentek z czynnikami ryzyka zakrzepicy wydaje się być antykoncepcja jednoskładnikowa.
Antykoncepcja jednoskładnikowa pozbawiona jest jakichkolwiek estrogenów (ochrona antykoncepcyjna zapewniona jest jedynie przez progestagen), co odpowiada za jej znacznie korzystniejszy profil bezpieczeństwa niż leków dwuskładnikowych.
Oprócz tabletek jednoskładnikowych, pacjentki obawiające się powikłań hormonoterapii mogą również skorzystać z niskodawkowej antykoncepcji. Preparaty niskodawkowe zawierają jedynie 15 µg etynyloestradiolu, co przekłada się na ich niższy potencjał do wywołania udaru, zawału oraz zatorowości płucnej w porównaniu do klasycznych tabletek dwuskładnikowych.
Istotną kwestią związaną z tematem bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej jest fakt, że żadna z metod hormonalnych nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. W celu ochrony przed chorobami takimi jak HIV, HCV, kiła, rzeżączka czy chlamydia, należy dodatkowo zastosować mechaniczną metodę antykoncepcji np. prezerwatywę.
Wybór antykoncepcji powinien być przeprowadzony wspólnie z lekarzem ginekologiem, który oceni ryzyko zakrzepowo-zatorowe pacjentki oraz będzie w stanie dobrać konkretny preparat w zależności od jej oczekiwań, stanu zdrowia oraz wymagań.
- O doborze właściwej antykoncepcji, odpowiedniej do konkretnej pacjentki, decyduje specjalista ginekolog. Tenże ginekolog może wystawić receptę na 12 miesięcy, do kolejnej wizyty kontrolnej w poradni ginekologicznej. Pacjentka może poprosić o wystawienie recepty przez lekarza POZ pod warunkiem, że posiada dokumentację medyczną od ginekologa, która może przedstawić lekarzowi POZ - mówi lek. Bożena Formela, lekarz rodzinny.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, która metoda antykoncepcji jest najlepsza i wszystko zależy od indywidualnych cech oraz potrzeb pacjentek. Warto jednak w pierwszej kolejności rozważyć wybór preparatów jednoskładnikowych oraz tabletek niskodawkowych, które charakteryzują się niższym odsetkiem wywoływania powikłań zakrzepowo-zatorowych.
Doustna antykoncepcja hormonalna dzieli się w zależności od ilości substancji czynnych na jednoskładnikową oraz dwuskładnikową.
Tabletki dwuskładnikowe mają w składzie dwie substancje czynne - progestagen oraz estrogen, natomiast jednoskładnikowe działają jedynie za pomocą progestagenu.
Estrogen zawarty w tabletkach dwuskładnikowych zmniejsza wydzielanie FSH i dzięki temu hamuje selekcję oraz wzrost pęcherzyka dominującego. Progestageny natomiast odpowiadają za blokowanie owulacji, zwiększenie gęstości śluzu szyjkowego oraz redukcję jego przepuszczalności.
Na polskim rynku dostępnych jest wiele rodzajów tabletek antykoncepcyjnych. Różnią się one od siebie przede wszystkim składem oraz dawką substancji czynnych, a co za tym idzie również działaniami niepożądanymi.
Do najpopularniejszych preparatów należą:
tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe:
Azalia,
Cerazette,
Dessette Mono,
Limetic,
Ovulan,
Symonette,
Lemena,
tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe:
Vines,
Artilla,
Harmonet,
Kontracept,
Mercilon,
Axia,
Femoden,
Marvelon,
Levomine,
Microgynon,
Aidee,
Asubtela,
Liberelle,
Axia Conti,
Vixpo,
Orlifique
Vibin,
Atywia Daily.
Krążek antykoncepcyjny (inaczej pierścień antykoncepcyjny, krążek dopochwowy) to metoda antykoncepcji hormonalnej, która polega na umiejscowieniu w pochwie systemu terapeutycznego. Zalety krążka dopochwowego obejmują mniejszą dawkę hormonów (oraz miejscowe uwalnianie) niż w przypadku doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Nie ma również konieczności codziennego przyjmowania leku. Pierścień antykoncepcyjny dostępny jest tylko na receptę.
Antykoncepcja hormonalna to metoda zapobiegania ciąży z wykorzystaniem analogów żeńskich hormonów płciowych. Występują one jako tabletki, plastry, krążki dopochwowe czy iniekcje. Antykoncepcja hormonalna nie jest wolna od efektów ubocznych. Najczęstsze niepożądane objawy to zaburzenia miesiączkowania, spadek libido, nudności.
Antykoncepcja stosowana jest ona przez mężczyzn i kobiety w różnych przedziałach wiekowych. Na antykoncepcję hormonalną wydaje się rocznie ponad pół miliona złotych, z czego większość zakupują kobiety do 35. roku życia. Do najtańszych metod antykoncepcji i jednocześnie wysokiej skuteczności należą między innymi dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne Microgynon 21, miedziana wkładka domaciczna Nova T380 oraz domaciczny system terapeutyczny Mirena.
Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych może być osłabiona przez wiele czynników: nieregularne stosowanie, złe dawkowanie, a nawet nadwaga pacjentki. Istotnym czynnikiem wpływającym na możliwość zajścia w nieplanowaną ciążę, mimo stosowania antykoncepcji hormonalnej, są również ewentualne interakcje między przyjmowanymi lekami. Do preparatów mogących wpływać na skuteczność antykoncepcji należą m.in. niektóre antybiotyki, leki przeciwgruźlicze, przeciwpadaczkowe, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.