Jak szybko wyleczyć dnę moczanową? Skuteczne metody leczenia i zalecenia

Co to jest dna moczanowa? Przyczyny i objawy

Dna moczanowa to przewlekła choroba zapalna stawów (inne nazwy to artretyzm lub skaza moczanowa), wywołana przez zaburzenia metaboliczne, które prowadzą do odkładania się kryształów moczanu sodu w stawach. Wspomniane zaburzenia powodują, że występuje podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi. Zaś sam kwas moczowy pochodzi przede wszystkim z rozkładu puryn (nukleotydów) dostarczanych z pożywieniem oraz z obumierających komórek.

U zdrowej osoby kwas moczowy jest rozpuszczony we krwi i nie powoduje żadnych dolegliwości. Natomiast u osób chorych kwas moczowy jest w tak dużym stężeniu, że dochodzi do powstawania kryształów kwasu moczowego (moczanu sodu). Takie kryształy odkładają się, głównie w stawach,
ale też w innych tkankach i narządach np. w nerkach czy w obrębie małżowin usznych, tworząc tzw. guzki dnawe.

Prawidłowe rozpoznanie dny moczanowej opiera się na wykryciu dwójłomnych kryształów moczanu sodu podczas badania płynu stawowego przy użyciu mikroskopii w świetle spolaryzowanym. Jednak w codziennej praktyce klinicznej badanie to nie jest rutynowo przeprowadzane. Dlatego najczęściej diagnoza oparta jest głównie na charakterystycznych objawach.

Przyczyny i objawy dny moczanowej

Dna moczanowa może być pierwotna lub nabyta (wtórna). Pierwotna postać choroby ma podłoże genetyczne i dochodzi w niej do zaburzeń metabolicznych (przemiany puryn) lub zaburzeń wydalania kwasu moczowego w nerkach. Charakterystyczne jest dziedziczenie z pokolenia na pokolenie i występowanie objawów w młodym wieku.

Nabyta (wtórna) postać dny moczanowej może wynikać z następujących przyczyn:

• zwiększone dostarczanie puryn z posiłkiem (mięso, buliony, owoce morza);

• zwiększone spożywanie fruktozy (część owoców, napoje owocowe);

• nadużywanie alkoholu;

• nowotwory hematologiczne (chłoniaki, białaczki), radioterapia, niektóre leki;

• zmniejszone wydalanie kwasu moczowego przez nerki (torbielowatość nerek, nefropatia obwodowa, przewlekła choroba nerek);

• choroby sercowo-naczyniowe.

Charakterystyczny dla tej choroby jest napad dny moczanowej. Jest to wystąpienie silnego bólu i obrzęku stawu (najczęściej I stawu śródstopno-paliczkowego - podstawy palucha stopy). Pojawia się także rumień, zwiększa się napięcie skóry, a sama skóra staje się błyszcząca i złuszczająca. Do napadu dny moczanowej dochodzi zwykle wczesnym rankiem. Ataki dny moczanowej (dolegliwości bólowe) mogą też obejmować inne stawy np. kolanowy, skokowy (rzadko są to stawy kończyn górnych).

W czasie pomiędzy napadami objawy dny moczanowej, pacjent może nie zgłaszać żadnych objawów, a nawrót objawów następuje zwykle po 6 miesiącach lub nawet 2 latach. Jednakże po kilku latach od rozpoznania choroby może dojść do rozwoju przewlekłych zmian zapalnych w stawach. Dna przewlekła charakteryzuje się zapaleniem wielu stawów, odkładaniem się kryształów w innych tkankach, tworząc wspomniane wcześniej guzki dnawe. Może też rozwinąć się kamica moczowa, a w skrajnych przypadkach niewydolność nerek.

Leczenie dny moczanowej

Warto zwrócić uwagę na fakt, że leczenie napadu dny moczanowej różni się od leczenia profilaktycznego, mającego na celu zapobieganie napadom dny moczanowej. Określane jest to jako leczenie zmniejszające stężenie kwasu moczowego we krwi.

W przypadku napadu dny moczanowej stosowane są takie leki jak kolchicyna, NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) oraz glikokortykosteroidy (GKS) doustne lub dostawowe. Na pierwszym miejscu wymieniana jest kolchicyna i NLPZ, a w przypadku przeciwwskazań (przyjmowanie leków z grupy inhibitorów CYP3A4 lub ciężkie upośledzenie czynności nerek) sterydy.

Leczenie zapobiegające napadom należy rozpocząć po min. 2 tygodniach od ustąpienia ostatniego napadu dny moczanowej. Głównymi lekami, które zaleca się w celu zmniejszenia stężenia kwasu moczowego we krwi są allopurinol oraz febuksostat.

Cel leczenia to utrzymanie do końca życia poziomu kwasu moczowego poniżej 6 mg/dl, a w jeżeli u pacjenta występują guzki dnawe, przewlekłe zapalenie stawów bądź częste napady dny moczanowej, to docelowe stężenie kwasu moczowego powinno wynosić poniżej 5 mg/dl.

Dna moczanowa - leki

W przypadku napadu dny moczanowej stosuje się leki takie jak kolchicyna, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz glikokortykosteroidy (GKS) podawane doustnie lub dostawowo. Najczęściej zaleca się kolchicynę i NLPZ, a w sytuacjach, gdy ich stosowanie jest przeciwwskazane (np. przy jednoczesnym przyjmowaniu inhibitorów CYP3A4 lub w przypadku ciężkiej niewydolności nerek), preferuje się GKS.

Terapia zapobiegawcza (która powoduje obniżenie stężenia kwasu moczowego) powinna być rozpoczęta co najmniej 2 tygodnie po ustąpieniu ostatniego napadu dny. Główne leki obniżające poziom kwasu moczowego we krwi to allopurynol i febuksostat.

Celem leczenia jest utrzymanie poziomu kwasu moczowego poniżej 6 mg/dl przez całe życie. U pacjentów z obecnością guzków dnawych, przewlekłym zapaleniem stawów lub częstymi napadami choroby docelowe stężenie kwasu moczowego powinno wynosić poniżej 5 mg/dl.

Zobacz także: Jak zmienić lekarza rodzinnego?

Maść na dnę moczanową

Maść może być pomocna, szczególnie podczas napadu dny moczanowej, kiedy nastąpił silny obrzęk oraz ból w obrębie stawu. Polecane są maści z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi tj. diklofenak, ketoprofen. Ulgę mogą przynieść także wszelkie maści chłodzące np. z mentolem.

Jak szybko wyleczyć dnę moczanową?

Dna moczanowa jest chorobą przewlekłą, zatem nie jest możliwe jest całkowite wyleczenie. Możemy jednak skutecznie łagodzić napady choroby oraz zapobiegać im.

Jeżeli doszło do napadu dny moczanowej, pacjent przede wszystkim powinien zadbać o odpoczynek i właściwe uniesienie kończyny w celu zmniejszenia obrzęku palucha. Jako leczenie przeciwzapalne i zmniejszające ból możemy zastosować dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne tj. ibuprofen, ketoprofen czy diklofenak. Aspiryna jest przeciwwskazana, ponieważ zwiększa poziom kwasu moczowego we krwi. Lekarz może przepisać pacjentowi kolchicynę, skuteczną najbardziej w przeciągu 12-24 godzin od wystąpienia objawów. Dopiero jako III rzut leczenia stosuje się glikokortykosteroidy.

W celu zapobiegania napadom zaleca się unikanie pokarmów o dużej zawartości puryn (czerwone mięso, owoce morza) i fruktozy (szczególnie syropu glukozowo-fruktozowego, obecnego w wielu napojach słodzonych i sokach owocowych). Należy też unikać spożywania alkoholu (zwłaszcza piwa) oraz zadbać o zmniejszenie masy ciała (jeśli występuje nadwaga lub otyłość). Bardzo ważne jest też leczenie obniżające stężenie kwasu moczowego, czyli stosowanie allopurinolu lub febuksostatu.

Jaki lek bez recepty na dnę moczanową?

Dna moczanowa - jakie okłady?

Specjaliści zalecają stosowanie zimnych okładów np. torebki z lodem, tak szybko jak to możliwe po wystąpieniu objawów napadu dny moczanowej. Takie okłady zadziałają przeciwbólowo, a także pozwolą zmniejszyć obrzęk stawu. Pamiętajmy też o unieruchomieniu stawu, a także uniesieniu kończyny.

Jak leczyć dnę moczanową domowymi sposobami?

Domowe sposoby na radzenie sobie z dną moczanową obejmują łagodzenie objawów napadu oraz zapobieganie kolejnym, dzięki odpowiedniej diecie oraz zmianie stylu życia.

Podczas napadu dny moczanowej warto sięgnąć po okłady chłodzące np. kostki lodu w torebce. Uzyskamy dzięki temu działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe. Innym sposobem uniesienie kończyny do góry, co jeszcze bardziej zmniejszy obrzęk w stawie.

Aby zapobiegać ponownemu wystąpieniu objawów, należy zadbać o właściwe odżywianie. Dieta przy dnie moczanowej powinna być uboga w puryny (to właśnie z ich rozkładu w organizmie pochodzi kwas moczowy). Należy zatem ograniczyć spożycie czerwonego mięsa, podrobów, ryby, owoców morza, a przede wszystkim unikać alkoholu (zwłaszcza piwa).

Poziom kwasu moczowego we krwi zwiększają także wszelkie produkty o wysokiej zawartości fruktozy m.in. napoje słodzone, soki owocowe. Tych produktów także należy unikać.

Zalecane jest natomiast spożywanie warzyw, produktów mlecznych o niskiej zawartości tłuszczu, orzechów oraz suplementacja witaminy C. Niektóre badania sugerują, że regularne spożywanie wiśni zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów. Działanie ochronne ma też właściwe nawodnienie, co najmniej 2 litrami dziennie (ułatwia to wydalanie kwasu moczowego z moczem).

Dna moczanowa - w czym moczyć nogi?

Nogi dotknięte chorobą możemy moczyć w ciepłej wodzie z różnymi dodatkami:

• Sól Epsom

Sól z dużą zawartością magnezu, który działa rozluźniająco na mięśnie. Dzięki czemu zmniejszamy napięcie w zmienionym zapalnie stawie.

• Ocet jabłkowy

Działa alkalizująco (odkwaszająco) i pomaga w zmniejszeniu nasilenia stanu zapalnego.

• Napary z rumianku i pokrzywy

Działają przeciwzapalnie, a także łagodzą podrażnienia skóry i bóle stawów.

• Imbir

Wykazuje działanie przeciwzapalne, a dodatkowo zmniejsza obrzęk w obrębie stawów.

Dna moczanowa - test domowy

W sklepach medycznych dostępne są specjalne aparaty, mierzące stężenie kwasu moczowego we krwi. Działają one na podobnej zasadzie co glukometr (urządzenie służące do pomiaru poziomu cukru we krwi). Pacjent może sam sprawdzić poziom kwasu moczowego w swoim organizmie, dzięki pomiarze krwi z palca. Takie urządzenia w sprzedaży internetowej kosztują w przedziale 150-200 zł.

Dieta na dnę moczanową

Leczenie dny moczanowej to nie tylko właściwa farmakoterapia, lecz także odpowiednia dieta.

Zalecane jest ograniczenie spożywania produktów z wysoką zawartością puryn tj. czerwone mięso, ryby, owoce morza oraz fruktozy tj. soki owocowe, napoje słodzone. Zarówno puryny jak i fruktoza zwiększają stężenie kwasu moczowego. Należy także zrezygnować z picia alkoholu, szczególnie piwa.

Spożywanie dużych ilości produktów mlecznych o niskiej zawartości tłuszczu wpływa na zwiększone wydalanie kwasu moczowego, a przez też na obniżenie jego poziomu w organizmie. Dlatego szczególnie ważne jest spożywanie wszelkich jogurtów naturalnych, kefiru czy chudego twarogu.

Wiśnie i czereśnie dzięki dużej zawartości przeciwutleniaczy zmniejszają stan zapalny w zajętych stawach oraz obniżają poziom kwasu moczowego, a także zapobiegają wystąpieniu kolejnych nawrotów.

Zaleca się też spożywanie dużych ilości produktów fermentowanych (popularne kiszonki). Zawierają one szczepy probiotycznych bakterii, które pomagają w obniżaniu poziomu kwasu moczowego, a także zmniejszają stan zapalny.

Kluczowe w diecie osób chorych na dnę moczanową są wszelkie produkty pochodzenia roślinnego. Zawierają one nienasycone kwasy tłuszczowe, które obniżają stężenie cholesterolu. Jest to szczególnie ważne z uwagi na wyższe ryzyko sercowo-naczyniowe przy hiperurykemii (zwiększone stężenie kwasu moczowego).

Bardzo ważne w diecie jest picie dużej ilości płynów (minimum 2 litry dziennie), ponieważ odpowiednie nawodnienie pozwala na skuteczną eliminację kwasu moczowego z organizmu.

Ogórki kiszone przy dnie moczanowej

Ogórki kiszone zawierają duże ilości bakterii probiotycznych, które mają korzystny wpływ na florę bakteryjną jelit. Dzięki nim dochodzi do zwiększonej produkcji kwasu masłowego, który działa przeciwzapalnie.

Czosnek a dna moczanowa

Czosnek dzięki zawartości związków o działaniu przeciwzapalnym wspiera łagodzenie objawów stanu zapalnego. Działa on też korzystnie na funkcje wątroby i nerek, dzięki czemu ułatwia wydalanie kwasu moczowego. Ponadto zawiera minimalną ilość puryn, przez co nie podnosi stężenia kwasu moczowego we krwi.

Dna moczanowa - co jeść, a czego unikać?

Co jest dobre na dnę moczanową?

W łagodzeniu objawów dny moczanowej główną rolę odgrywają leki, ale też domowe sposoby na ataki dny.

Jeśli występują ataki dny moczanowej powinniśmy zgłosić się do lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie. W pierwszym rzucie możemy zastosować szeroko dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne tj. ibuprofen (Ibuprom, Metafen) czy ketoprofen (Ketonal). Podczas wizyty lekarz może jednak wystawić nam receptę na silniejsze preparaty, skuteczne w eliminacji stanu zapalnego, bólu czy obrzęku w obrębie stawów. Do takich preparatów należy kolchicyna (Colchican, Colchicum Dispert) i glikokortykosteroidy (jeżeli pacjent ma przeciwwskazania do przyjmowania NLPZ czy kolchicyny).

Niezależnie od stosowanych leków zalecane są zimne okłady np. w postaci torebek z lodem. Należy je przykładać na bolące stawy. W ten sposób możemy zmniejszyć obrzęk i złagodzić ból.

Dna moczanowa a chodzenie

Ostry napad dny moczanowej z całą pewnością może utrudniać pacjentom funkcjonowanie. Obrzęknięty paluch sprawia, że zakładanie butów czy zwykłe chodzenie sprawiają trudności. Dlatego warto zadbać wtedy o odpoczynek. Kończyna z bolącym stawem powinna być uniesiona, co pozwoli zmniejszyć obrzęk w obrębie stawu. Natomiast po ustąpieniu objawów należy zadbać o regularny wysiłek fizyczny (pozwoli to wzmocnić stawy).

Zobacz także: Koniec programu “Profilaktyka 40 Plus”. Czym jest nowy program profilaktyczny „Moje zdrowie”?

Ile się żyje z dną moczanową?

Choć dna moczanowa nie skraca bezpośrednio życia, to jej powikłania i brak właściwego leczenia mogą pogorszyć jakość życia i wpływać na jego skrócenie. Do takich powikłań należą uszkodzenia narządów wewnętrznych, uszkodzenia stawów, choroby sercowo-naczyniowe (udar mózgu, nadciśnienie tętnicze, zawał serca) czy przewlekła choroba nerek.

Jednakże odpowiednia kontrola choroby polegająca na obniżaniu poziomu kwasu moczowego we krwi, a także właściwa dieta pozwalają pacjentowi cieszyć się normalną jakością życia.

Co przynosi ulgę w dnie moczanowej?

Ulgę w przypadku napadu dny moczanowej mogą przynieść dostępne bez recepty niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), do których należą: ibuprofen, ketoprofen czy diklofenak. Należy je zastosować w maksymalnych bezpiecznych dawkach. Oprócz wspomnianych NLPZ w łagodzeniu objawów stosuje się przede wszystkim preparaty zawierające kolchicynę (dostępna wyłącznie na receptę), a czasami też zastrzyki dostawowe z GKS (sterydowe).

Pomocne mogą okazać się też niefarmakologiczne metody łagodzenia objawów takie jak zimne okłady (torebki z kostkami lodu) czy unoszenie zmienionego zapalnie stawu do góry.

Bibliografia