Jakie świadczenia oferuje pielęgniarka i położna POZ? Zakres zadań

Pielęgniarka POZ a pielęgniarka środowiskowa - czy to to samo?

Tak, oba wyrażenia są tożsame i oznaczają to samo, czyli pielęgniarka POZ to pielęgniarka środowiskowa. W praktyce często stosuje się określenie pielęgniarka środowiskowa, jednak oficjalnie mówimy o pielęgniarce Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ).

Kim jest pielęgniarka środowiskowa?

Pielęgniarka POZ to inna nazwa pielęgniarki środowiskowej. Podobnie jak w przypadku lekarza POZ w celu wyboru pielęgniarki POZ, należy złożyć odpowiednią deklarację, np. poprzez Internetowe Konto Pacjenta (IKP). Zmiana pielęgniarki POZ może być wykonana maksymalnie 2 razy w trakcie roku kalendarzowego (tak samo jak zmiana lekarza rodzinnego).

Kiedy dostępne są świadczenia pielęgniarki POZ?

Świadczenia zdrowotne, które realizuje pielęgniarka POZ dostępne są od poniedziałku do piątku,
w godzinach otwarcia placówki POZ, czyli najczęściej 8:00-18:00. Należy mieć na uwadze, że czas pracy takiej pielęgniarki może się różnić w zależności od przychodni POZ, a obowiązki może wykonywać także w domu pacjenta, np. w ramach opieki długoterminowej, która dotyczy pacjentów przewlekle chorych.

Zobacz także: Jak sprawdzić, czy jestem ubezpieczony w NFZ?

Pielęgniarka POZ - zakres obowiązków

W zakres obowiązków pielęgniarki POZ wchodzą następujące czynności:

• podaż leków różnymi drogami i technikami, na podstawie zlecenia lekarza POZ m.in. wykonywanie zastrzyków, wlewów doodbytniczych, wlewów dożylnych (także szczepienia ochronne);

• zakładanie cewnika do pęcherza moczowego u kobiet;

• płukanie pęcherza;

• wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych u osób posiadających stomie, przetoki i trudno gojące się rany czy odleżyny;

• zdejmowanie szwów;

• wykonywanie inhalacji;

• wykonywanie zabiegów z zastosowaniem ciepła lub zimna;

• stawianie baniek;

• udzielanie pomocy przedlekarskiej.

Aktualnie pielęgniarka POZ może (choć w ograniczonym zakresie): wystawiać skierowania na badania czy wystawiać recepty na niektóre leki lub wyroby medyczne. Dodatkowo pielęgniarka środowiskowa ocenia również prawidłowości w rozwoju fizycznym dzieci podczas wizyt patronażowych.

Pielęgniarka POZ może realizować niektóre świadczenia samodzielnie (np. ocena stanu zdrowia pacjenta, skierowanie na badania profilaktyczne), ale nie prowadzi pełnej diagnostyki medycznej.

Zobacz także: Jak zmienić lekarza rodzinnego?

Położna POZ - co robi? Zakres obowiązków

Położna środowiskowa (inna nazwa dla położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej) zajmuje się opieką nad kobietami w każdym wieku, zarówno pod kątem ginekologicznym, jak i położniczym. Ponadto zadaniem położnej POZ jest opieka nad noworodkami do 2 miesiąca życia w ramach wizyt patronażowych.

Położna środowiskowa może realizować swoje świadczenia w przychodni, jak i w domu pacjentki. Podobnie jak w przypadku pielęgniarki Podstawowej Opieki Zdrowotnej, świadczenia udzielane są od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00-18:00, a także w terminie uzgodnionym z pacjentką, terminie określonym w treści zlecenia czy w dniu zgłoszenia (jeśli wymaga tego stan pacjentki).

Ile wizyt patronażowych powinna realizować u niemowlęcia położna POZ?

Położna środowiskowa do ukończenia 2. miesiąca życia przez niemowlę powinna zrealizować od 4 do 6 wizyt patronażowych, przy czym pierwsza wizyta odbywa się nie później niż 48 godzin po opuszczeniu szpitala. Badania podczas wizyt są wykonywane w obecności opiekunów prawnych bądź faktycznych w domu dziecka. 

Pielęgniarki i położna dostępne także w Medunit

W Medunit zapewniamy kompleksową opiekę w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej – również ze strony wykwalifikowanych pielęgniarek oraz położnej. Nasi specjaliści realizują świadczenia zgodne z obowiązującymi standardami.

Zobacz także: Jak zmienić przychodnię? Poradnik 2025

Dziedzina pielęgniarstwa rodzinnego

Pielęgniarstwo rodzinne jest jedną ze specjalizacji, którą może uzyskać pielęgniarka posiadająca tytuł zawodowy magistra pielęgniarstwa. Szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego ma na celu uzyskanie przez pielęgniarkę wiedzy i umiejętności niezbędnych w Podstawowej Opiece Zdrowotnej.

Po ukończeniu szkolenia specjalizacyjnego pielęgniarka posiada specjalistyczną wiedzę, m.in.
w zakresie komunikacji interpersonalnej z pacjentem, rodziną i innymi członkami zespołu opieki zdrowotnej; dotyczącą zdrowia publicznego, medycyny rodzinnej i pielęgniarstwa rodzinnego czy na temat rodziny, faz życia rodzinnego oraz funkcji rodziny. Pielęgniarka potrafi także doradzać pacjentowi w zakresie zdrowia, profilaktyki chorób, profilaktyki powikłań wynikających z choroby przewlekłej. 

Świadczenia pielęgniarka środowiskowa może udzielać w warunkach domowych lub w zakładzie opiekuńczym. Jest ona najbliższym wsparciem dla pacjenta, nie tylko jeśli chodzi o chorobę, ale też we wszelkich innych sytuacjach wymagających opieki.

Świadczenia położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej

W zakres świadczeń położnej POZ wchodzą:

• opieka nad kobietami w ciąży - położna odwiedza kobietę w ciąży (w zależności od okresu ciąży) raz lub 2 razy w tygodniu. Podczas wizyty rozpoznaje różne problemy zdrowotne, planuje i realizuje świadczenia profilaktyczne, a także prowadzi edukację pacjentki w zakresie porodu i opieki nad dzieckiem. Dotyczy to także ciąży wysokiego ryzyka;

• opieka nad noworodkami (do ukończenia 2. miesiąca życia) - obowiązkowe jest przeprowadzenie przez położną POZ od 4 do 6 wizyt patronażowych, przy czym pierwsza wizyta odbywa się nie później niż 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez matkę i dziecko. W trakcie takich wizyt położna przeprowadza badanie noworodka, dokonuje pomiarów masy, długości ciała, obwodu głowy oraz obwodu klatki piersiowej. Ocenia także rozwój fizyczny, pomaga w tworzeniu więzi matki z dzieckiem i rozpoczęciu karmienia piersią. Oprócz tego udziela porad rodzicom m.in. w zakresie pielęgnacji noworodka, szczepień ochronnych czy badań profilaktycznych. Po upływie 2 miesięcy położna przekazuje opiekę nad niemowlęciem pielęgniarce środowiskowej;

• opieka nad kobietami po przebytej operacji ginekologicznej lub ginekologiczno-onkologicznej - pacjenta po takim zabiegu może otrzymać pomoc położnej w zakresie np. pielęgnacji rany pooperacyjnej;

• pobieranie materiału z szyjki macicy do cytologii przesiewowej w ramach programu profilaktyki raka szyjki macicy (jeśli położna ma umowę z NFZ na to świadczenie).

Zakres Podstawowej Opieki Zdrowotnej

Struktura POZ

Wszelkie świadczenia w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej udzielane są w warunkach ambulatoryjnych (gabinet, przychodnia, poradnia), a w szczególnych przypadkach także w domu pacjenta lub domu pomocy społecznej. Opieka profilaktyczna nad dziećmi i młodzieżą, którą sprawuje pielęgniarka/higienistka szkolna także wchodzi w zakres świadczeń Podstawowej Opieki Zdrowotnej. 

Cała zasada działalności POZ opiera się (z wyłączeniem pielęgniarki/higienistki szkolnej) na imiennym wyborze lekarza, pielęgniarki oraz położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Świadczenia POZ w przychodniach czy poradniach dostępne są w dni powszednie (z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy) od 8:00 do 18:00. W przypadku nagłych zachorowań, w weekendy, dni ustawowo wolne od pracy oraz w dni powszednie w godzinach 18:00 - 8:00 udzielane są świadczenia w ramach Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej.

Świadczenia POZ

Świadczenia gwarantowane Podstawowej Opieki Zdrowotnej to:

• świadczenia lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (najczęściej specjalista medycyny rodzinnej lub chorób wewnętrznych);

• świadczenia pielęgniarki Podstawowej Opieki Zdrowotnej;

• świadczenia położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej;

• świadczenia pielęgniarki lub higienistki szkolnej udzielane w środowisku nauczania lub wychowania (w tym udział w planowaniu, realizacji i ocenie edukacji zdrowotnej);

• świadczenia Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej;

• transport sanitarny;

• skoordynowane świadczenia opieki zdrowotnej (poszerzone możliwości diagnostyczne i lecznicze najczęstszych chorób przewlekłych).

Szczegółowe wykazy świadczeń gwarantowanych znajdują się w odpowiednich załącznikach do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu Podstawowej Opieki Zdrowotnej.

Bibliografia