Ból brzucha: najczęstsze przyczyny i skuteczne metody łagodzenia bólu

Co to jest ból brzucha?

Ból brzucha to objaw związany z chorobami narządów jamy brzusznej (żołądek, wątroba, trzustka, jelito cienkie, jelito grube) lub też narządów znajdujących się poza nią (pęcherz moczowy, macica, jajniki, serce, płuca, nerki). Może wynikać z uszkodzenia narządów, chorób metabolicznych, bądź zaburzeń czynnościowych.

Ból brzucha może mieć charakter ostry lub przewlekły. Ostry ból brzucha związany może być ze stanami wymagającymi szybkiej reakcji i mogących zagrażać zdrowiu lub życiu. Ból przewlekły dotyczy najczęściej zaburzeń czynnościowych czy chorób przewlekłych tj. nieswoiste choroby zapalne jelit i kamica żółciowa.

Przyczyny bólu brzucha

Ostry ból brzucha bardzo często dotyczy chorób jamy brzusznej takich jak:

• ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,

• ostre zapalenie żołądka i jelit,

• choroba refluksowa przełyku,

• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,

• perforacja wrzodu trawiennego,

• niedrożność jelit,

• zapalenie lub perforacja uchyłków jelita grubego,

• ostre zapalenie dróg żółciowych,

• ostre zapalenie trzustki,

• pęknięcie śledziony.

Ostry brzuch

Szczególną uwagę należy zwrócić na schorzenia wymagające pilnej interwencji chirurgicznej, którymi są ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit, perforacja uchyłków jelita grubego, perforacja wrzodu trawiennego czy pęknięcie śledziony. Stanowią one realne zagrożenie życia osoby chorej i określane są jako tzw. ostry brzuch.

Ostry ból brzucha mogą także powodować choroby układu moczowego np. ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, kamica nerkowa czy zapalenie pęcherza moczowego.

Problemy intymne a ból brzucha

U kobiet ból brzucha może wynikać z cyklu menstruacyjnego. Podczas miesiączki zachodzą zmiany w obrębie śluzówki macicy, które powodują bolesne skurcze, trwające nawet kilka dni. Mężczyźni z kolei mogą doświadczyć skrętu jądra, wymagającego pilnego zabiegu chirurgicznego w ciągu kilku godzin.

Zobacz także: Bóle menstruacyjne - jak leczyć? Leki na receptę i bez recepty, domowe sposoby

Inne przyczyny bólu brzucha

Choroby metaboliczne takie jak cukrzyca (a właściwie jej powikłanie jakim jest cukrzycowa kwasica ketonowa), mocznica czy porfiria także mogą stanowić przyczynę ostrego bólu brzucha.

Nie można też zapomnieć o wszelkich infekcjach wirusowych, bakteryjnych czy pasożytniczych, które stanowią jedną z najczęstszych przyczyn ostrego bólu brzucha.

Przewlekły ból brzucha

Przewlekły ból brzucha to głównie zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego m.in. zespół jelita drażliwego, dyspepsja czynnościowa czy przewlekły czynnościowy ból brzucha, a także choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna) czy choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, jak również kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych.

Ból brzucha o charakterze przewlekłym może także świadczyć o rozwoju procesu nowotworowego w obrębie jamy brzusznej. Ponadto celiakia, czyli choroba jelit charakteryzująca się całkowitą nietolerancją produktów spożywczych zawierających gluten także doprowadza do przewlekłego bólu brzucha.

Zobacz także: Jak przyspieszyć okres? Tabletki i domowe sposoby

Objawy bólu brzucha

Objawy towarzyszące

Do najczęstszych objawów, które towarzyszą bólowi brzucha należą:

• nudności i wymioty,

• biegunka lub zaparcia,

• gorączka,

• żółtaczka,

• utrata apetytu,

• uczucie pełności po jedzeniu,

• krew w stolcu lub wymiotach,

• wzdęcie brzucha.

Ból brzucha a lokalizacja bólu

Ból górnej części brzucha - wszelkie problemy żołądkowe (wrzody żołądka, refluks żołądkowo-przełykowy, niestrawność), ostre zapalenie wątroby, ostre zapalenie trzustki, kamica żółciowa, nowotwory (żołądka, trzustki, wątroby).

Ból środkowej części brzucha - ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (wczesna faza), nieżyt żołądkowo-jelitowy, niedrożność jelit, nieswoiste choroby zapalne jelit.

Ból środkowej części brzucha po prawej lub lewej stronie - kolka nerkowa, ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, nieswoiste zapalenia jelit.

Ból dolnej części brzucha - ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie uchyłków jelita grubego, niedrożność jelit, nieswoiste zapalenia jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna), zespół jelita drażliwego, zapalenie pęcherza moczowego.

Ból po prawej stronie na dole brzucha - ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, ostre zapalenie przydatków, ciąża pozamaciczna, skręt jajnika, torbiel jajnika.

Ból po lewej stronie na dole brzucha - zapalenie uchyłków jelita grubego, ostre zapalenie przydatków, ciąża pozamaciczna, skręt jajnika, torbiel jajnika, infekcje, wgłobienie esicy.

Ból rozlany na cały brzucha - infekcje żołądkowo-jelitowe, nieswoiste choroby żołądka i jelit, niedrożność jelit, zespół jelita drażliwego, zapalenie otrzewnej, choroby metaboliczne, zatrucie pokarmowe.

Zobacz także: Zatrucie pokarmowe – objawy, przyczyny i skuteczne metody leczenia

Leczenie bólu brzucha

Leki bez recepty

W razie wystąpienia ostrego bólu brzucha pomocne mogą okazać się dostępne bez recepty leki zarówno rozkurczowe, jak i przeciwbólowe.

Do najpopularniejszych leków rozkurczowych należy drotaweryna, substancja czynna bardzo znanego preparatu jakim jest No-Spa. Działa ona spazmolitycznie, czyli rozkurcza mięśnie gładkie, głównie przewodu pokarmowego, ale także dróg żółciowych czy układu moczowo-płciowego. Szczególnie polecana jest na ostry ból brzucha związany z kamicą żółciową, kamicą nerkową, zapaleniem żołądka i jelit, zapaleniem pęcherzyka żółciowego czy bolesnym miesiączkowaniem.

Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, takie jak Apap (zawierający paracetamol) czy Pyralgina (zawierająca metamizol), mogą okazać się skuteczne w łagodzeniu dolegliwości bólowych brzucha. Apap zalecany jest w łagodnych lub umiarkowanych bólach brzucha. Z kolei Pyralgina będzie skuteczna w bólu o dużym nasileniu.

Konsultacja z lekarzem

Należy pamiętać, że jeśli wystąpi silny ból brzucha, z towarzyszącymi wymiotami lub biegunką i nie ustępujący po lekach przeciwbólowych, to wymaga on pilnej konsultacji lekarskiej. Konieczne może być wykonanie dodatkowych badań takich (pomocnych w diagnostyce bólu brzucha) jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Zobacz także: Skierowanie online - jak otrzymać? Ile jest ważne?

Domowe sposoby na ból brzucha

Do jednych z najpopularniejszych domowych sposób na dolegliwości brzuszne należy z pewnością spożywanie naparów lub herbat ziołowych, zawierających m.in. ziele dziurawca, miętę pieprzową, rumianek czy kozłek lekarski. Działają one rozkurczowo na mięśnie przewodu pokarmowego oraz usprawniają perystaltykę.

Podczas bólu brzucha warto zadbać o właściwe nawodnienie. Większa ilość spożywanych płynów wpływa pozytywnie na proces trawienia. Zalecane są też gorące kąpiele, a także dieta bogata w błonnik (szczególnie, jeśli towarzyszą zaburzenia rytmu wypróżnień).

Lek na ból brzucha

W przypadku ostrego bólu brzucha pomocne mogą być leki dostępne bez recepty, zarówno o działaniu rozkurczowym, jak i przeciwbólowym.

Jednym z najbardziej znanych środków rozkurczowych jest drotaweryna, składnik aktywny preparatu No-Spa. Substancja ta działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz układu moczowo-płciowego. Szczególnie poleca się ją przy bólach spowodowanych kamicą żółciową lub nerkową, stanami zapalnymi żołądka i jelit, zapaleniem pęcherzyka żółciowego oraz bolesnym miesiączkowaniem.

Wśród leków przeciwbólowych warto wymienić Apap, zawierający paracetamol, który jest skuteczny w łagodnych i umiarkowanych bólach brzucha, oraz Pyralginę (z metamizolem), rekomendowaną w przypadku silniejszych dolegliwości.

Kilkudniowy ból brzucha - co oznaczają?

Kilkudniowy ból brzucha może mieć różne przyczyny, począwszy od niestrawności i infekcji wirusowych, po bardziej poważne choroby, takie jak ostre zapalenie trzustki, wrzody żołądka czy zakażenia układu moczowego.

Wzdęcia czy uczucie pełności mogą wskazywać na niestrawność. Towarzyszące wymioty, gorączka czy biegunka najczęściej występują podczas infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Ostre zapalenie trzustki charakteryzuje się niezwykle dużym nasileniem bólu oraz promieniowaniem do pleców.

U kobiet taki ból brzucha może świadczyć o problemach ginekologicznych, tj. torbiel jajnika, zapalenie przydatków czy inne stany zapalne narządów rodnych. Zakażenia dróg moczowych czy kamica nerkowa charakteryzują się silnym bólem w podbrzuszu lub też w lędźwi z promieniowaniem na boki.

Jeżeli:

• ból utrzymuje się te kilka dni,

• nie ustępuje po środkach przeciwbólowych,

• ma towarzyszące wymioty, biegunkę lub krew w stolcu,

• współwystępuje odwodnienie czy osłabienie,

to powinniśmy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Tabletki na ból brzucha

Najczęściej stosowane tabletki na ból brzucha zawierają głównie substancje działające przeciwbólowo czy rozkurczowo. Popularny Apap (paracetamol) czy Pyralgina (metamizol) mogą skutecznie pomóc w łagodzeniu dolegliwości bólowych. Z kolei No-Spa (drotaweryna) działa rozkurczowo na mięśnie przewodu pokarmowego.

Co zrobić, jak boli brzuch?

Ból brzucha może mieć różne przyczyny. Pomocne mogą okazać się dostępne bez recepty środki przeciwbólowe oraz działające rozkurczowo. Wiele osób szuka także domowych sposobów na radzenie sobie z bólem brzucha, stosując napary czy herbaty ziołowe, a także krople żołądkowe.

Jeżeli jednak ból brzucha ma duże nasilenie a powyższe sposoby w żaden sposób nie złagodziły dolegliwości, należy pilnie zgłosić się do lekarza. Konieczna jest wtedy szeroka diagnostyka bólu brzucha tj. badania krwi, USG jamy brzusznej czy tomografia komputerowa. Może okazać się konieczna interwencja chirurgiczna, jak w przypadku ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, niedrożności jelit czy zapalenia otrzewnej.

Ból przewlekły brzucha trwający lub nawracający od co najmniej 3 miesięcy może świadczyć o bardziej złożonym problemie. Należy wtedy udać się do swojego lekarza rodzinnego, który może wystawić skierowanie do poradni gastroenterologicznej (zajmującej się chorobami przewodu pokarmowego).

Co pomaga na ból brzucha?

Ból brzucha może wynikać z wielu różnych przyczyn, od niestrawności i infekcji, po poważniejsze schorzenia, takie jak stany zapalne narządów wewnętrznych. W łagodzeniu dolegliwości często skuteczne okazują się dostępne bez recepty środki farmakologiczne, w tym leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy metamizol, a także preparaty rozkurczowe, np. drotaweryna, które pomagają rozluźnić napięte mięśnie gładkie układu pokarmowego.

Wiele osób sięga również po naturalne metody łagodzenia bólu brzucha. Popularne są napary i herbaty ziołowe, takie jak rumianek, mięta pieprzowa, dziurawiec czy koper włoski, które wykazują działanie rozkurczowe, łagodzą podrażnienia błony śluzowej żołądka oraz wspierają prawidłową perystaltykę jelit. Krople żołądkowe, zawierające mieszanki ziół i substancji łagodzących, mogą również przynieść ulgę w przypadku niestrawności czy nadmiernych skurczów jelit.

Warto pamiętać, że oprócz farmakologii i domowych środków, istotne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu oraz lekkostrawna dieta. Unikanie tłustych, smażonych i ciężkostrawnych potraw, a także regularne spożywanie małych posiłków może znacząco przyczynić się do złagodzenia objawów. Jeśli jednak ból brzucha utrzymuje się przez kilka dni lub towarzyszą mu niepokojące objawy, takie jak gorączka, wymioty czy krew w stolcu, niezbędna jest konsultacja z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Herbaty na ból brzucha

Na dolegliwości bólowe brzucha polecane są wszelkie herbaty ziołowe. Szczególnie popularne są herbaty z miętą, rumiankiem, imbirem czy melisą. Mięta ma działanie rozkurczowe na żołądek i jelita, co szczególnie sprawdza się przy niestrawności i wzdęciach.

Rumianek oprócz działania rozkurczowego, wykazuje także działanie przeciwzapalne i łagodzące na śluzówkę żołądka.

Imbir także łagodzi wzdęcia oraz działa rozkurczowo na mięśniówkę przewodu pokarmowego. Melisa sprawdza się przy bólach brzucha spowodowanych stresem i zwiększonym napięciem emocjonalnym.

Rumianek na ból brzucha - jak działa?

Rumianek zawiera substancje takie jak pochodne kumaryny czy flawonoidy, które pomagają rozkurczyć mięśniówkę żołądka, dróg żółciowych czy jelit (szczególnie napiętą podczas bólu brzucha). Substancje zawarte w rumianku redukują także nasilenie stanu zapalnego, dzięki czemu mogą przynosić pożądaną ulgę w zapaleniu błony śluzowej żołądka.

Amol na ból brzucha - czy pomaga?

Amol to lek zawierający oleje roślinne tj. mentol, olejek cytronelowy, olejek goździkowy, olejek cynamonowy, olejek cytrynowy, olejek z mięty pieprzowej i olejek lawendowy. Ponadto zawiera także wodę oraz 96% etanol. Jego doustne zastosowanie sprawdza się w przypadku dolegliwości związanych z trawieniem m.in. niestrawności czy wzdęć. Działa on także rozkurczowo na mięśniówkę przewodu pokarmowego i przynosi ulgę po spożyciu tłustego (ciężkostrawnego) posiłku.

Producent zaleca dodanie 10-15 kropli Amolu do połowy szklanki wody lub też herbaty. Można dodać do tego łyżeczkę cukru. Przyjmowanie powinno być doraźne w przypadku wystąpienia dolegliwości i nie częściej niż 3 razy dziennie.

Zobacz także: Grypa żołądkowa - objawy. Jak długo chory zaraża?

Smecta na ból brzucha - czy pomaga?

Smecta zawiera substancję czynną diosmektyd, należący do grupy naturalnych glikokrzemianów. Ma on działanie powlekające śluzówkę przewodu pokarmowego, co zwiększa wytrzymałość śluzu na różne czynniki drażniące. Ponadto absorbuje toksyny bakterii, same bakterie oraz wirusy. Wzmacnia również funkcje bariery jaką jest błona śluzowa jelit.

Głównym wskazaniem do stosowania często towarzysząca bólowi brzucha biegunka, zwłaszcza infekcyjna.

Bibliografia